Không ai sinh ra đã nhút nhát – sự nhút nhát là thứ được hình thành qua cách người lớn đối xử với trẻ.
Nếu bạn từng thấy con mình từng rất vui vẻ, hoạt bát, nhưng càng lớn lại càng sợ sệt, bám mẹ, không dám tiếp xúc người lạ… thì có thể bạn đang vô tình thực hiện một vài điều gây tổn thương tâm lý cho con mà không hề hay biết.
Hãy cùng nhìn lại những sai lầm phổ biến trong quá trình nuôi dạy trẻ mà rất nhiều phụ huynh mắc phải, để giúp con giữ được tinh thần tự tin, dũng cảm mà chúng vốn đã có từ khi mới sinh ra.
1. Nói dối trẻ – tưởng nhẹ nhàng nhưng hậu quả nặng nề
Rất nhiều bố mẹ có thói quen nói dối con khi đối diện với những việc khó chịu như:
- “Tiêm không đau đâu!”
- “Vào phòng khám một chút rồi ra thôi!”
- “Mẹ không đi đâu, mẹ ở đây với con!” (nhưng lại trốn đi khi trẻ không để ý)
Hậu quả: Trẻ bị mất lòng tin, cảm thấy thế giới xung quanh không đáng tin cậy. Càng lớn, bé càng trở nên cảnh giác, lo lắng, luôn bất an vì không biết điều gì là thật, điều gì là giả.
Thay vào đó: Hãy giải thích cho trẻ sự thật một cách nhẹ nhàng và đầy cảm thông. Ví dụ:
“Tiêm sẽ hơi đau một chút như kiến cắn thôi, nhưng mẹ sẽ ôm con, xong là hết liền mà.”
2. Dọa dẫm – cách dạy “nhanh gọn” nhưng nguy hiểm
- “Không ăn là ông ba bị bắt đi đấy!”
- “Không ngoan là mẹ không thương nữa!”
- “Không nghe lời là bố đi luôn đấy!”
Những lời dọa tưởng như vô hại nhưng đang gieo vào trẻ những nỗi sợ hãi mơ hồ, làm lung lay niềm tin vào tình yêu thương của cha mẹ.
Hậu quả: Trẻ trở nên nhút nhát, lo lắng, luôn cần bố mẹ bên cạnh. Tệ hơn, trẻ có thể phát triển tâm lý bất an kéo dài, hoặc học cách nói dối, dọa ngược lại người khác.
Giải pháp: Đưa ra hậu quả thực tế và có tính giáo dục như:
“Nếu con không ăn thì con sẽ bị đói và không được ăn gì đến bữa sau nhé.”
3. Quá lo lắng, cấm đoán – bóp nghẹt tinh thần khám phá
- “Đừng sờ cái đó, bẩn lắm!”
- “Chạy từ từ không ngã bây giờ!”
- “Đừng trèo lên đó, nguy hiểm lắm!”
Cha mẹ nào cũng muốn con an toàn. Nhưng nếu ngăn cản mọi trải nghiệm, bé sẽ đánh mất khả năng tự tin, thích khám phá – điều vốn giúp trẻ phát triển tư duy và bản lĩnh.
Lời khuyên: Nếu tình huống không quá nguy hiểm, hãy để bé được va chạm, té ngã nhẹ, lấm bẩn một chút – điều đó tốt hơn nhiều so với việc bé lớn lên với tâm thế sợ hãi mọi thứ.
4. Trêu ác – tưởng đùa mà tổn thương thật
- Giấu đồ của bé rồi bắt bé phải “ạ” mới trả.
- Dọa “bố mẹ không yêu cháu nữa đâu”.
- Cười cợt khi trẻ khóc vì bị trêu.
Trẻ con rất nhạy cảm. Những trò “đùa” này có thể khiến trẻ bị tổn thương lòng tự trọng, cảm thấy bất lực, lo lắng, và dần trở nên thu mình, tránh né những người hay trêu chọc.
Trêu vui là khi cả người lớn và trẻ cùng vui. Nếu trẻ không thấy vui, đó không phải là đùa nữa – mà là bắt nạt.
Làm sao để nuôi dưỡng một em bé hạnh phúc và tự tin?
- Thành thật và đồng hành cùng con trong mọi cảm xúc.
- Giải thích rõ ràng thay vì lừa dối hay dọa nạt.
- Cho trẻ được khám phá, được thử, được sai.
- Tôn trọng trẻ như một cá thể đầy cảm xúc và nhận thức.
- Bảo vệ trẻ khỏi những trò trêu ghẹo gây tổn thương từ người lớn xung quanh.
Kết:
Sự tự tin của trẻ không phải thứ được “truyền dạy” bằng lời nói, mà được nuôi dưỡng từ cách người lớn đối xử với trẻ mỗi ngày.
Hãy trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy, để con bạn luôn là một em bé vui vẻ, dũng cảm, và hạnh phúc.
